Het artikel is gebaseerd op dit boek
Leven na narcistisch misbruik
Wat is femicide? Alles wat je moet weten over vrouwenmoord in Nederland
In Nederland worden jaarlijks gemiddeld 40 vrouwen gedood door (ex-)partners. Deze vorm van moord op vrouwen vanwege hun geslacht wordt femicide genoemd. Het is een term die eindelijk de aandacht begint te krijgen die het verdient, en helaas, de actualiteit dwingt ons daartoe.
Wat is femicide?
In Nederland worden jaarlijks gemiddeld 40 vrouwen gedood door (ex-)partners. Deze vorm van moord op vrouwen vanwege hun geslacht wordt femicide genoemd. Het is geen willekeurige daad van geweld, maar een extreme, vaak structurele vorm van gendergerelateerd geweld.
Bij femicide is het slachtoffer doelwit omdat zij vrouw is. Vaak wordt de vrouw omgebracht door een (ex-)partner, of – in zeldzamere gevallen – door een familielid zoals een vader of broer.
Cijfers die ertoe doen
Volgens het Expertisecentrum huiselijk geweld en kindermishandeling sterven er jaarlijks in Nederland zo’n 40-50 vrouwen door femicide, wat neerkomt op ongeveer één vrouw per acht dagen. Verhoudingsgewijs telt Nederland het hoogste aantal femicidegevallen binnen Europa. Ter illustratie: in Spanje – met ruim tweeënhalf keer zoveel inwoners – ligt het aantal jaarlijks vermoorde vrouwen lager.
Na de relatiebreuk
Onderzoek wijst uit dat het risico op femicide het hoogst is na een scheiding of relatiebreuk. Vaak zijn vrouwen al jarenlang slachtoffer van psychisch, economisch of fysiek geweld. Wanneer zij proberen te ontsnappen aan die situatie, escaleert het gevaar.
De dader ervaart de breuk vaak als een aantasting van zijn eer, status of controle. In plaats van los te laten, wordt de situatie opgevoerd naar het ultieme geweld: moord.
Zoals het schrijnend wordt samengevat: “Zonder haar kan ik niet leven, dus dan zij ook niet.”
Ook gezonder leven?
Mis nooit meer gezonde recepten en gezonde artikelen. Meld je nu aan voor de nieuwsbrief en ontvang een gratis exemplaar van ons Online Magazine. 23.000 mensen gingen je voor!
Lees ook: Narcisme en relaties: Alles wat je moet weten
Gender is het motief
Volgens mensenrechtenorganisaties speelt genderongelijkheid een fundamentele rol in femicide. Sommige mannen zijn opgegroeid met het idee dat vrouwen onderdanig moeten zijn, minder mogen verdienen, of geen eigen keuzes mogen maken.
Wanneer dat beeld wordt bedreigd, bijvoorbeeld omdat een vrouw besluit voor zichzelf te kiezen, ontstaat er woede, jaloezie en wraak. Het feit dat deze vrouwen worden vermoord omdat ze vrouw zijn, maakt femicide wezenlijk anders dan andere vormen van moord.
Hoe herken je signalen van (dreigend) geweld?
Vroegtijdige signalering kan letterlijk levens redden. Let op de volgende rode vlaggen bij vrouwen in je omgeving:
- Plots sociaal terugtrekken of contact verbreken
- Angstig of gespannen gedrag in bijzijn van een partner
- Onverklaarbare blauwe plekken of verwondingen
- Schuldgevoel over ‘ruzie veroorzaken’
- Controle door partner via telefoon, social media of financiën
Wat kun jij doen?
Femicide stopt niet vanzelf. Het voorkomen van vrouwenmoord vraagt om een collectieve inspanning, van overheid én samenleving. Ook jij kunt bijdragen.
1. Doorbreek het taboe
Praat over geweld tegen vrouwen, zowel thuis, op werk, als in de klas. Vraag: “Wat zouden we doen als dit bij ons zou spelen?”
2. Steun organisaties
Help instellingen zoals:
-
Het Oranje Huis
3. Pleit voor beleid
Dring aan op een nationaal actieplan tegen femicide, met o.a.:
-
Wettelijke erkenning van femicide
-
Verplichte trainingen voor politie en hulpverleners
-
Beschermingsnetwerken voor risicovrouwen
Hoe kun je als omstander écht helpen?
Als omstander kun je een belangrijke rol spelen, vóór het te laat is. Vaak herkennen slachtoffers zelf het gevaar niet (meer), of durven ze er niet over te praten.
Hieronder lees je hoe jij van betekenis kunt zijn:
Do’s voor de omgeving
-
Benoem wat je ziet
“Je was altijd zo energiek, nu zie ik vooral angst. Wat is er aan de hand?” -
Bied onvoorwaardelijke steun
“Wat er ook gebeurt, ik ben er voor je. Overdag, ’s nachts, altijd.” -
Help met kleine stappen
Bied aan om mee te gaan naar huisarts, hulporganisatie of een vertrouwenspersoon. -
Wees empathisch, geen rechter
“Wat heb jij nodig?” in plaats van: “Waarom blijf je nog bij hem?”
Don’ts voor de omgeving
-
Minimaliseer het niet
“Iedereen ruziet weleens” is niet onschuldig, het is schadelijk. -
Push niet om direct te vertrekken
Het moment van vertrek is vaak het gevaarlijkst. -
Geef geen schuldgevoel
“Je moet aan je kinderen denken” kan juist verlammend werken.
Lees ook: Alles over het Stockholmsyndroom: waarom slachtoffers zich hechten aan hun dader
Herken de barstjes en benut ze
GZ-psycholoog Ilona Brekelmans legt uit dat er tijdens crisismomenten (zoals ziekte of geldzorgen) scheurtjes ontstaan in het controlepatroon van de dader. Dáár zit de kans om als buitenstaander binnen te komen. Ook als iemand steeds teruggaat, blijf beschikbaar. De weg naar veiligheid is zelden recht, maar jouw aanwezigheid kan het verschil maken tussen leven en dood.
Een maatschappelijk probleem
Femicide is geen vrouwenprobleem, het is een maatschappelijk probleem. Het is aan ons allemaal om niet weg te kijken, maar actie te ondernemen. Voor onze moeders, dochters, vriendinnen, collega’s. Want elke vrouw heeft recht op veiligheid.
Wil jij nog meer tips over een gezond en energiek leven? Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang elke maand de beste gezondheidstips:
