Het artikel is gebaseerd op dit boek
Het DOSE effect
Dopamine uit balans? Zo herken je het en wat je eraan doet
Heb je ooit het gevoel dat je nergens zin in hebt, alles uitstelt of gewoon wat futloos door je dagen heen gaat? Grote kans dat je dopamine uit balans is. Dit belangrijke stofje in je brein speelt een grote rol in hoe gemotiveerd en energiek je je voelt. En nee, je hoeft geen hersenwetenschapper te zijn om dat te begrijpen – we leven simpelweg in een wereld vol snelle dopamineverleidingen.
In dit artikel duiken we in de wereld van dopamine, en ontdek je hoe een disbalans ontstaat, hoe je het herkent én wat je eraan kunt doen – met inzichten uit het boek Het DOSE Effect van TJ Power.
Wat is dopamine eigenlijk?
Dopamine is een stofje in je hersenen dat je motivatie, focus en gevoel van voldoening regelt. Het wordt vaak de “beloningsstof” genoemd, maar eigenlijk is het meer dan dat. Dopamine helpt je niet alleen om je goed te voelen, maar vooral om in beweging te komen, doelen na te streven en vol te houden. Het is een krachtig intern kompas dat je richting geeft.
Maar zoals bij alles in het leven: balans is key. En daar wringt de schoen.
Herken jij deze drainers?
Zonder dat we het doorhebben, raken we dagelijks verslaafd aan snelle dopaminehits. Deze zorgen voor een korte piek – maar daarna volgt een diepe dip. Denk aan:
-
Suikerrijke voeding
-
Alcohol en drugs (ook vapes!)
Ook gezonder leven?
Mis nooit meer gezonde recepten en gezonde artikelen. Meld je nu aan voor de nieuwsbrief en ontvang een gratis exemplaar van ons Online Magazine. 16.000 mensen gingen je voor!
-
Scrollen op sociale media
-
Naar porno kijken
-
Gokken
-
Impulsief online shoppen
Klinkt herkenbaar? Je bent niet alleen. We leven in een tijd waarin deze prikkels overal op de loer liggen. Maar het effect is niet mals: op termijn zorgen ze voor motivatieverlies, uitstelgedrag en zelfs depressieve gevoelens.
De vicieuze cirkel van snelle dopamine
Laten we een veelvoorkomend voorbeeld nemen: scrollen op sociale media. Zodra je je app opent, krijg je direct een dopaminepiek – je brein denkt: “YES, leuk!”. Maar wat omhooggaat, moet ook weer omlaag. En dat doet het sneller dan je denkt. Na die korte kick daalt je dopaminepeil tot onder je normale niveau. Gevolg? Je voelt je leeg, moe en ongemotiveerd. Dus wat doe je? Juist – je grijpt opnieuw naar je telefoon. En zo blijf je in de cirkel ronddraaien.
Trage dopamine: de echte bron van geluk
Gelukkig is er ook goed nieuws. Je brein is namelijk óók dol op ‘trage dopamine’. Dit zijn activiteiten waarbij je voldoening opbouwt door inspanning, geduld en aandacht. Denk aan:
-
Boeken lezen
-
Wandelen of sporten
-
Gezond koken en eten
-
Oprechte gesprekken voeren
-
Je huis opruimen
-
Werken aan je doelen
Deze activiteiten geven geen instant kick, maar brengen je dopamineniveau op een stabiele en duurzame manier omhoog. Je voelt je voldaan, trots en energiek – zónder de crash achteraf.
Dopamine reset: wat kun je doen?
Als je dit leest en denkt: “Oei, ik herken mezelf in dat snelle-dopamine-gedrag”, besef dan: je bent niet fout, je leeft gewoon in een systeem dat je hersenen voortdurend triggert. Maar dat betekent niet dat je machteloos bent. Hier zijn wat eerste stappen:
-
Word je bewust: observeer je eigen gedrag zonder oordeel.
-
Creëer afstand: leg je telefoon eens in een andere kamer.
-
Plan trage-dopamine-activiteiten in: begin klein. Lees 5 minuten. Maak een korte wandeling.
-
Geef je brein rust: slaap goed, eet voedzaam, beweeg.
En het allerbelangrijkste: wees mild voor jezelf. Verandering kost tijd, maar is absoluut mogelijk.
Doe de test: hoe staat het met jouw dopamine?
Benieuwd hoe het met jouw eigen dopaminehuishouding zit?
Voel je je gemotiveerd en gefocust, of merk je juist dat je vaak terugvalt in uitstelgedrag, futloosheid of constante behoefte aan prikkels?
Doe de gratis dopamine-test en ontdek in 3 minuten hoe het gesteld is met jouw gelukshormoon. Je krijgt direct een uitslag, inzicht in je gewoontes én persoonlijke tips gebaseerd op het boek Het DOSE-effect van TJ Power.
Start de gratis dopamine-test hier ➔
Tot slot
Zoals neurowetenschapper Andrew Huberman het prachtig verwoordt:
“Verslaving is het steeds beperkter worden van de dingen die je een prettig gevoel geven.”
Maar jij kunt de omgekeerde weg kiezen. Een goed leven is juist het uitbreiden van de dingen die je plezier brengen. En dat begint met het leren herkennen van je eigen dopaminesysteem en ermee leren samenwerken – in plaats van erdoor geleefd te worden!
Wil jij meer weten over dopamine en de andere stofjes in je brein? Verbeter je mentale gezondheid met het boek Het DOSE Effect van TJ Power.
