In beweging naar een gezondere leefstijl
Geschreven door Jonathan Klaassen
Lees meer over dit onderwerp in het dossier Intermittent fasting.
Je kunt er tegenwoordig niet meer omheen en uit alle hoeken komt de term voorbij: intermittent fasting. Het zou dé manier zijn om met eten om te gaan. Maar ja, is dit waar? Moet jij het roer nu wéér omgooien, óf moeten we spreken van de zoveelste voedingshype? Nieuwsgierig als ik ben zocht ik dit zaakje weer uit tot op de bodem.
Intermittent fasting (ook wel bekend als IF) is vasten met tussenpozen. Anders gezegd: je eet op bepaalde momenten niet. Het is niet zo dat je bepaalde productgroepen schrapt; je eet gewoon hetzelfde, maar dan op andere tijden. Intermittent fasting kan je op verschillende manieren doen. Bijvoorbeeld door om de dag te vasten, of juist enkele uren per dag. De kern van deze methode is dat je op bepaalde momenten niet eet, en daarmee is het een methode die afwijkt van ons ‘normale’ voedingspatroon.
Er worden verschillende redenen gegeven om aan intermittent fasting te doen. Het zou gewichtsverlies stimuleren (met behoud van spiermassa), het zou de kans op ziektes verminderen door verbeterde bloedwaarden en het zou goed zijn voor het metabolisme. Ook wordt er gezegd dat intermittent fasting het risico op kanker kan verkleinen. Klinkt spectaculair, maar klopt dit?
Ja, je verliest zeker gewicht met intermittent fasting. Maar dat doe je ook als je een ander dieet volgt of minder gaat eten. Het lichaam werkt wat dat betreft heel simpel: we vallen af wanneer we meer energie (calorieën) verbruiken dan we binnenkrijgen – ook wel een negatieve energiebalans genoemd. Welke methode of welk dieet je ook gebruikt, bij een negatieve energiebalans verlies je gewicht. Hier zit een tweede ‘maar’ aan, namelijk: je valt alleen af met intermittent fasting wanneer je op de momenten dat je eet bewuste en gezonde keuzes maakt. Ga je op die momenten calorierijke producten nemen dan kan je aan het einde van de dag alsnog op een positieve energiebalans uitkomen (je krijgt meer binnen dan je verbruikt), waardoor je niet afvalt maar mogelijk juist aankomt.
Je kan dus afvallen met intermittent fasting, alleen heeft dat niks maar dan ook niks met de methode an sich te maken. Afvallen heeft te maken met het feit dat je een negatieve energiebalans krijgt. En wat betreft beter behoud van spiermassa, daarover wordt in de literatuur geen verschil waargenomen ten opzichte van andere energiebeperkende diëten.
Overgewicht heeft veel effect op onze gezondheid. Denk aan een verhoogde bloeddruk, een verhoogd cholesterolgehalte, en eventueel een verminderde insulinegevoeligheid, waardoor kans op diabetes en andere ziektes ontstaat. Wil je iets doen aan deze verhoogde waarden of verminderde insulinegevoeligheid, dan betekent dat dat je gewicht zult moeten verliezen. Afvallen heeft dus een positief effect op deze waarden en dus op het voorkomen van ziektes. Maar in relatie tot intermittent fasting wordt bovenstaande theorie uit haar verband getrokken. Wanneer je afvalt (bij overgewicht) heeft dit altijd positieve effecten op bijvoorbeeld bloedwaarden en verlaag je per definitie het risico op ziektes. Iemand die een negatieve energiebalans heeft gecreëerd met intermittent fasting kán dus de conclusie trekken dat een verbeterde gezondheid door die methode komt. Terwijl die in feite gewoon volgt uit het gewichtsverlies. Wat betreft het verkleinen van het risico op kanker is er op dit moment overigens geen overtuigend bewijs gevonden. Meer onderzoek is écht nodig.
Na al deze informatie te hebben gelezen vraag je je wellicht af: wat moet ik nu doen? Welke keuze jij maakt moet je uiteraard altijd zelf weten; kies een methode waar jij je goed bij voelt. Wat bij jou past kan een ander niet beslissen. Maar ik vind maar één ding belangrijk: dat jij alle essentiële voedingsstoffen binnenkrijgt, zodat je optimaal kunt profiteren van voeding. Maar laat dát, voor het grootste deel van de Nederlandse bevolking, nou juist niet het geval zijn. Nieuwe methodes moeten zich daar dan ook in eerste instantie op focussen. Daar valt de meeste winst te behalen en dat is dus nummer één. Zorg dat de basis staat. Een evenwichtig voedingspatroon, waarin je gezonde en bewuste keuzes maakt.
Het is goed je te realiseren dat wanneer je bepaalde tekorten hebt aan belangrijke voedingsstoffen je dit níét kan oplossen door intermittent fasting. Waarom? Omdat intermittent fasting ons niet vertelt hoe we gezond moeten eten. Oftewel, wat de basis moet zijn van een gezond voedingspatroon. Het is slechts een tijdschema en er wordt niet gezegd hoeveel groente, fruit, (volkoren) graanproducten en bijvoorbeeld peulvruchten we moeten eten. Terwijl dat productgroepen zijn waar mensen vaak te weinig producten van eten. Iets anders waar ik moeite mee heb is dat de focus niet ligt op gedragsverandering. Je leert dus niet wat je op dit moment al goed doet of kan verbeteren. Je leert geen nieuwe (gezonde) gewoontes aan.
Bepaalde (risico)groepen raad ik in ieder geval af om aan intermittent fasting te doen. Mijn advies zou zijn om eerst bij een diëtist aan te kloppen. Risicogroepen zijn: zwangeren, mensen met ondergewicht of (een verleden met) een eetstoornis, diabetespatiënten, mensen die bepaalde medicijnen gebruiken en fanatieke sporters.
Deze tekst werd geschreven in samenwerking met Imara Terheggen.
Met het boek Voedsel voor je geest vertelt diëtist Jonathan Klaassen je wat waar is en wat niet en onderbouwt zijn bevindingen op wetenschappelijke wijze. Bestel het boek nu via onze webshop Boekenwereld.
