In beweging naar een gezondere leefstijl
Voormalig radiopresentator Patrick Kicken kreeg te maken met diverse burn-outs. Met zijn podcast Leven zonder Stress startte hij een zoektocht naar geluk. Hij interviewde honderden experts en deed daarmee diverse inzichten op. Zoals over afscheid nemen van mensen, eenzaamheid, stress en hoe je langzaam weer vertrouwen opbouwt.
Wie wil proberen zoveel mogelijk te leven zonder stress (en wie wil dat niet?) moet in het algemeen zorgen dat je niet alleen dopamine krijgt van enorme dingen. Van steeds beter, meer, hoger en verder. Als je maatstaf voor geluk iedere keer buiten je bereik ligt, bouw je aan een burn-out. Dat gaat langzaam maar zeker. En het geldt niet voor iedereen weet ik, er zijn ook mensen die nooit chronische stress of een burn-out ervaren. Maar over het algemeen geldt: ons brein is niet gemaakt voor te veel druk. Dat apparaat is daar niet op gebouwd. Dat geldt trouwens ook voor te veel geluksprikkels, daar worden we ook gespannen en gestrest van op den duur.
Het draait allemaal om een balans leren vinden tussen moeten en willen, en tussen willen en kunnen. Over ook kleine dingen (weer) leren waarderen en weten wanneer je iets wel of juist niet meer doet. Dat betekent soms dus ook dat je afscheid moet nemen van mensen die niet meer bij dat nieuwe leven, die nieuwe jij, passen.
Oké, het kan dus heel gezond voor je zijn om kritisch naar je sociale contacten te kijken. Maar kijk daarbij vooral ook naar je eigen rol bij anderen. Mijn ex-vriendin zei ooit tegen mij: ‘Ik kan helemaal niet opboksen tegen al die aandacht die jij krijgt,’ en daar had ze echt een punt.
Andersom werd ook zelden aan mij gevraagd hoe het écht met mij ging. Het was allemaal erg vluchtig. Verjaardagen waren de hel. Dan kwam ik binnen en dachten mensen dat die getapte jongen van de radio het weleens even helemaal zou komen overnemen, en dan bleek ik gewoon stil en rustig te zijn. Ooit interviewde ik Rowan Atkinson, de acteur achter Mr. Bean. Dat bleek een heel kalme en bescheiden man; de lolbroek die hij op televisie was bleek een rol voor hem. Ik speelde ook een rol. Die versie van mij kenden mensen en daaraan beantwoordde ik. Dan zat ik weer de lolbroek uit te hangen in een restaurant, als het eerste het beste ‘dopaminemannetje’. Altijd was ik op zoek naar een shot aandacht, terwijl het de boel alleen maar verergerde. En uiteindelijk werd ik steeds eenzamer.
Eenzaamheid is dodelijker dan roken en alcohol, en daarmee een ernstige ziekte, vindt de Duitse psychiater Manfred Spitzer, die onder meer de social media de schuld geeft van de groei van het aantal eenzame mensen. Critici noemen hem een onheilsprofeet of cultuurpessimist, liefhebbers vinden dat hij de vinger op de zere plek legt. Zo zou eenzaamheid letterlijk pijn doen in het pijncentrum van onze hersenen, maar verdragen we die pijn beter in gezelschap van andere mensen.
Daarnaast veroorzaakt eenzaamheid stress, zegt Spizter. ‘Hoe eenzamer je bent, hoe meer stresshormonen in je bloed circuleren. Hoe beter het sociale netwerk, hoe minder. Dat is begrijpelijk: het vangt existentiële onzekerheid op. Wanneer ik weet: er zijn mensen die mij opvangen, wat er ook gebeurt, maak ik me minder zorgen. Ik kan ziek of werkloos worden, maar ik zal niet meteen in de goot liggen.’
Eenzaamheid is niet hetzelfde als goed alleen kunnen zijn, maar gaat over het beleven van een gemis en daaronder lijden. En dat neemt de komende jaren alleen maar toe, al is het maar omdat het aantal eenpersoonshuishoudens explosief stijgt. Opvallend genoeg komt eenzaamheid niet het meest voor bij ouderen. Die zijn wel vaker alleen, maar kunnen daar relatief goed mee omgaan. Het meest wordt er geleden onder jongeren, stelt hij. Omdat die afhankelijk zijn van de waardering van een groep voor hun zelfbeeld. ‘In een tijd waarin iedereen online alleen de goede versie van zichzelf toont, is het een taboe om voor je eenzaamheid uit te komen. Dat voelt als het toegeven van een fout, een zwakte: “Ik ben mislukt”.’
Bronnen: Trouw, november 2018, welingelichtekringen.nl, 20-11-2018
Afzonderen en terugtrekken zijn makkelijk als het slecht met je gaat, maar het beste is om dan juist mensen op te zoeken. We hebben allemaal mensen nodig om ons heen om niet eenzaam en cynisch te worden, en vermijdingsgedrag helpt niet. Want hoewel ik er door mijn burn-out bijna in was gaan geloven, was het natuurlijk niet waar dat mensen een last waren. Of een mogelijk conflict.
Dat besef ging bij mij met vallen en opstaan, maar het lukte wel. En dat kan jij ook. Langzaamaan moet je weer mensen gaan vertrouwen. En oppassen dat je niet in de val trapt van alleen maar dieren in huis halen, die je natuurlijk onvoorwaardelijke liefde geven. Eerst telefonisch weer wat mensen langer spreken, dan eens iemand op de koffie vragen. Daarna op neutraal terrein, bijvoorbeeld een terrasje. En als dat is gelukt, kun je pas bij andere mensen thuis langsgaan, iets wat toch wat moed en meer energie vraagt.
Voel je je eenzaam als je eens een weekend alleen zit en spreek je daarom maar met energieslurpende types af, om je maar niet alleen te voelen, zoals ik jarenlang deed? Gaat je niet helpen. Het kost je meer dan het je opbrengt. Onderzoek liever waar dat eenzame gevoel vandaan komt. Ik heb het opgelopen in mijn jeugd, toen ik tot mijn puberteit het liefst alleen op mijn kamertje op een computer zat te programmeren. Heerlijk vond ik dat. Totdat de puberteit eraan kwam en ik ineens te horen kreeg uit mijn omgeving dat het zielig was als je als 15-jarige alleen op je kamer zat op zaterdagavond. Dat ben ik toen gaan geloven met als resultaat dat ik me nu, dertig jaar later, nog steeds eenzaam kan voelen in het weekend als ik alleen ben. Gelukkig weet ik beter en laat ik dat eenzame gevoel toe, waarna het na tien minuten alweer verdwenen is.
Benieuwd naar de rest van Patricks verhaal en alle bruikbare inzichten die hij opdeed tijdens zijn zoektocht naar een leven zonder stress? Lees meer in zijn boek Leven zonder stress.
