Bewerkt voedsel: vermijden of niet?

Bewerkt voedsel: moet je dat nou vermijden of niet? De Britse chefkok en voedingsdeskundige Anthony Warner blogt als ‘The Angry Chef’ over misverstanden en fake nieuws over gezonde voeding. Hou op met geloven in diëten en ingrediënten waar je op magische wijze van afvalt of die je een ‘puur’ leven beloven, zegt Warner. Gebruik je gezonde verstand, luister naar échte wetenschappers en laat je vooral niet gek maken door beroemdheden, voedselgoeroes en allerlei vage fabeltjes.

In zijn boek De Eetwijzer. Onzin en onwaarheden over eten ontmaskerd haalt hij met veel humor de ene na de andere voedselmythe onderuit. Hier vind je, uit zijn boek, (een deel van) Anthony’s visie op bewerkt voedsel.

Bewerkt voedsel vermijden?

Bewerkt voedsel wordt over het algemeen gedefinieerd als al het voedsel dat een proces heeft ondergaan om smaak, samenstelling of houdbaarheid te veranderen. Bewerkt voedsel omvat dus een ruime variatie. Zelfs de meest vooringenomen gezondheidsblogger zou niet suggereren dat we dit moeten vermijden: bonen, linzen, quinoa, rijst, bloem, glutenvrije bloem, biologische glutenvrije bloem, melk, yoghurt, pasta, olijfolie, vergine kokosolie, specerijen, gedroogde kruiden, chocola en couscous. Deze zijn allemaal op de een of andere manier bewerkt. Voor niemand, behalve de uitzinnigste fanaten, is het verstandig of praktisch om alles wat bewerkt is te mijden.

Fundamentalisme

We zouden al onze tijd kwijt zijn aan het persen van olie, het malen van meel, wanhopig druk met het drogen en conserveren van ingrediënten om een uitgebalanceerd eetpatroon vol te houden. Bovendien zou je deze ingrediënten dan bewerken en dat zou onaanvaardbaar zijn. Snijden is een bewerking, koken is een bewerking. Verhitten, koelen, drogen en inleggen zijn allemaal bewerkingen. Je zou erover kunnen discussiëren of kauwen een bewerking is. Als je fundamenteel tegen de consumptie van bewerkt voedsel bent, moet je voedsel zoeken dat rauw kan worden doorgeslikt. Ik zou zeggen dat water de beste optie is, en als je onbewerkt water wilt drinken wens ik je succes, want waterbewerking is misschien wel de meest levensreddende innovatie in de geschiedenis van de mens (misschien een nuttige herinnering dat niet alle bewerkingen slecht zijn).

We eten allemaal bewerkte voedingsmiddelen

Ah, hoor ik mensen roepen, dat is spelen met woorden! Als mensen zeggen: mijd bewerkt voedsel, bedoelen ze geen linzen of kokosvet, ze bedoelen ultrabewerkte troep. Dát is wat je moet mijden. Dat mag waar zijn, en ik wil geen seconde suggereren dat de gemiddelde blogger het drinken van besmet slootwater adviseert, maar je moet ergens een grens trekken. We eten allemaal bewerkte voedingsmiddelen, dus het is de vraag welke zijn toegestaan.

Blikvoedsel: mag dat?

Blikvoedsel? Mag dat? Zijn blikken moreel acceptabel? Ingeblikte tomaten zijn bewerkt met verhitting (wat in vaktermen ook wel koken heet) om de microben te vernietigen die ze anders zouden laten bederven. Dit verlengt hun houdbaarheid en verandert de textuur, maar het is niet meer dan verwarmen, dus dat moet mogen. Het conserveren van tomaten zorgt dat ze kunnen worden opgeslagen en overal ter wereld vervoerd, en buiten het seizoen gegeten kunnen worden door mensen die anders nooit tomaten zouden eten. Ze zitten stampvol micronutriënten en bevatten maar een klein beetje natuurlijke suiker. Ze zijn vetvrij, en belangrijker nog: ze zijn heerlijk. In sommige bereidingen is de smaak van ingeblikte tomaten beter dan die van verse. Ik mag toch hopen dat ingeblikte tomaten door de test komen als iets waar de activisten tegen bewerkt en gefabriceerd voedsel hun goedkeuring aan geven. Iets uit een fabriek dat we vrolijk en zonder schuldgevoel kunnen opeten.

Vuig, nodeloos Frankenfood

Maar als ik je vertel dat producenten om de levensduur van de meeste bliktomaten te verlengen iets toevoegen, een zuurregelaar 2-hydroxy-1,2,3-propaantricarboxylzuur genaamd, een chemische toevoeging waar de meeste leerlingen in groep 6 hun tong over zouden breken, is dat dan oké? Mogen producenten aan een volkomen natuurlijk voedingsmiddel chemicaliën toevoegen, giftige besmetting riskeren door het in een blik te doen en het zo te bewerken dat het achttien tot vierentwintig maanden houdbaar is?

Als je er zo naar kijkt, zijn ingeblikte tomaten een vuig, nodeloos Frankenfood dat niet in ons menu thuishoort.

Ultrabewerkte voedingsmiddelen

Gaat het dan misschien om ultrabewerkte voedingsmiddelen? Moeten we die vermijden? Ultrabewerkt voedsel wordt meestal losjes gedefinieerd als verpakt voedsel dat uit verscheidene ingrediënten bestaat, waaronder substanties die niet normaliter in de keuken gebruikt worden. Dit is nogmaals een nogal losse definitie en hij zal ongetwijfeld betrekking hebben op een reeks producten met weinig voedingswaarde. Maar is het echt redelijk om al het voedsel in deze categorie als onacceptabel weg te zetten?
Wat zeggen we in wezen als we deze brede classificatie opstellen? Dat een potje pastasaus schadelijk is voor onze gezondheid? Dat we nooit een reep chocola of een zakje chips moeten eten omdat ze op de een of andere manier ‘onnatuurlijk’ zijn? Dat we nooit in een restaurant kunnen eten? Nooit een brood kunnen kopen?

Chemicaliën consumeren

Elke dag weer consumeren we duizenden verschillende chemicaliën in de vorm van voedsel. Al ons voedsel bestaat uit chemicaliën en de meeste daarvan zijn onuitspreekbaar voor een leerling uit groep 6. Dat die combinatie van chemicaliën uit een natuurlijke bron komt, betekent niet dat ze een soort magische, gezondheidschenkende kracht bezitten of dat ze volkomen betrouwbaar zijn.

Als ze rondwervelen in ons spijsverteringssysteem kan ons lichaam niet bepalen of de 2-hydroxy-1,2,3-propaantricarboxylzuur-moleculen in de fabriek werden toegevoegd als een zuurregelaar om de houdbaarheid van pastasaus te verlengen, of dat ze uit een kneepje citroensap kwamen, waarin deze chemische stof bekendstaat onder zijn gewone naam: citroenzuur.

De gezondheidschenkende eigenschappen van het voedsel dat we eten worden bepaald door hun chemische samenstelling, niet door een toververhaal over hun afkomst. Er is geen feeënstof of natuurlijkheid die thuis gekookte (of misschien ‘thuis bewerkte’) maaltijden gezonder maakt dan iets wat in een fabriek is gemaakt.