In beweging naar een gezondere leefstijl
Wat, wanneer en hoe we eten bepaalt voor een belangrijk deel of we energiek of eeuwig moe zijn. Als je weet welke voeding energie en gezondheid schenkt en welke je onderuithaalt, is er veel gewonnen. Wist je al dat gluten veel invloed hebben op je energieniveau?
Door Dr. Anne Fleck
Of je nu geplaagd wordt door energiegebrek, verminderde weerstand of een chronische ziekte, het kan in principe allemaal te maken hebben met een teveel aan glutenbevattend witmeel, melk, zuivelproducten, suiker en zoetstoffen, ranzige vetten of transvetten uit de braadpan of bewerkte producten. Schrap dergelijke energierovers uit je menu, in elk geval voor korte tijd. Zo kun je effectief en zonder kosten inventariseren welke producten je slecht verdraagt. Het kan je een aanzienlijk hoger energieniveau opleveren.
Het eiwit gluten zit in granen als tarwe, tweekoren, Kamut, spelt, rogge, gerst en groene (‘onrijpe’) spelt. Mensen kunnen dit niet volledig verteren. Ook niet als het biologische producten betreft. Het gluteneiwit is niet per se slecht. Als het zo nu en dan in bescheiden hoeveelheden verteerd moet worden is graan dat gluten bevat geen probleem, al heeft het geen bijzondere voedingswaarde of gezondheidsvoordelen. Bij de meerderheid van de mensen wordt het geheel onverteerd weer uitgescheiden zonder dat er symptomen optreden.
Graan dat gluten bevat heeft geen bijzondere voedingswaarde of gezondheidsvoordelen.
Maar er zit een addertje onder het gras: gluten veroorzaakt gedurende enkele uren ook bij kerngezonde, energieke mensen een hogere doorlaatbaarheid van het darmslijmvlies. Een gezond darmslijmvlies is doorgaans binnen een paar dagen volledig hersteld, maar een herhaalde, langdurige glutenprikkel kan, in combinatie met andere factoren – zoals antibiotica, medicatie of stress – bijdragen aan een verstoorde darmslijmvliesbarrière; het lekkende darmsyndroom. Een overdaad aan gluten kan mogelijk voedingsmiddelenintoleranties, auto-immuunziekten en chronisch energiegebrek opwekken.
Het glutenprobleem lijkt aan te zwellen, mede omdat het in veel voedingsmiddelen is geslopen en het glutengehalte in granen de laatste jaren behoorlijk is toegenomen.
Ik wind er maar geen doekjes om: in het begin kan het een enorme uitdaging zijn om glutenvrij te eten. Er zit gluten verstopt in ontbijtgranen, sandwiches, snacks, sauzen, bindmiddelen en als stabilisator in veel bewerkte producten. De graanteelt heeft een belangrijke rol gespeeld bij de vermindering van het wereldvoedselprobleem. Dat is iets om dankbaar voor te zijn. De vraag ‘Wat moet ik vandaag eten?’ is nu een luxeprobleem. Maar wetenschappelijk gezien blijft graan als leverancier van vitaminen, mineralen en spoorelementen en voedingsvezels achter bij groente, sla en fruit. Ondanks massale graanconsumptie wordt in de geïndustrialiseerde landen slechts een schamele 15 gram voedingsvezels per dag geconsumeerd.
De Chinese keuken, die ik vanwege zijn grote variatie aan vezelrijke voeding erg waardeer, demonstreert hoe je met minder glutenbevattende voedingsmiddelen heerlijke gerechten op tafel kunt toveren. Daarbij is glutenvrije rijst meestal een bijgerecht, dat helaas een sterke bloedsuikerprikkel heeft.
Graan als leverancier van vitaminen, mineralen en spoorelementen en voedingsvezels blijft achter bij groente, sla en fruit.
Het devies is ook hier: eet meer groente en minder rijst. Een onderzoekende houding met betrekking tot je dagelijks brood is altijd alleen maar goed.
Een glutenproduct als bijvoorbeeld een croissant schenkt weliswaar een zalige smaakbeleving, maar de meestal veel te sterke bloedsuikerstimulans door het geraffineerde witmeel is een groot nadeel. Als je chronisch energiegebrek hebt is het ook daarom een goed idee bij wijze van proef een poos glutenvrij te eten. Je kunt eenvoudig overstappen op glutenvrije producten als gierst, boekweit (wat botanisch gezien geen graan, maar een duizendknoopgewas is), pseudogranen als amarant en quinoa, noten, zaden en de meelsoorten die daaruit gewonnen worden.
Chronisch energiegebrek? Stap over op glutenvrije producten als gierst, boekweit, amarant, quinoa, noten en zaden.
Nog een opmerking over haver: van nature bevat het geen gluten. Maar als je ‘gewone’ haver koopt, zitten daar vaak glutendeeltjes in. Dat gebeurt als bij de productie een glutenbevattend graan en glutenvrije haver op dezelfde transportband verwerkt worden. Een studie van het gerenommeerde New England Journal of Medicine toonde aan dat slechts twee van de twaalf havermonsters glutenvrij zijn. Als je haver koopt, let er dan op dat er ‘glutenvrij’ op het etiket staat.
Belangrijk: we moeten in onze onschuld niet denken dat glutenvrij automatisch gezonder is. Glutenvrije voeding, bijvoorbeeld bewerkte producten als koekjes en dergelijke, zitten vaak bomvol suiker en additieven. Bij gluten- en vooral graanvrije voeding is voldoende toevoer van voedingsstoffen essentieel, opdat het lichaam adequaat van ijzer en de voor een goede energie vitale B-vitaminen wordt voorzien.
Zoek je al tijden naar een oplossing voor je aanhoudende vermoeidheid? Dan biedt het boek De gezonde weg uit het doolhof van vermoeidheid van dr Anne Fleck uitkomst. Volgens Anne liggen er aan onze vermoeidheid vaak tot nu toe ongekende, niet-erkende lichamelijke oorzaken ten grondslag. Neem bijvoorbeeld een verstoorde spijsvertering, de nummer één energierover en ziekmaker. Kom erachter hoe je vermoeidheid veroorzaakt wordt en herken de symptomen. Met handige checklists en gezonde recepten.
Bekijk hier onze glutenvrije recepten.
